Łyna

Opis ogólny

Łyna jest największą rzeką regionu i jedenastą pod względm długości rzeką w Polsce (264 km). Jej źródła znajdują się na wschodnich stokach Garbu Lubawskiego, około 10 km na północ od Nidzicy, na wysokości 155 m n.p.m. Po prawie 200 km bardzo malowniczego i niezwykle interesującego biegu, na wysokości 27 m n.p.m. przekracza granicę Polski z Rosją i pod nazwą Ława po kolejnych 64 km uchodzi do Pregoły, jako jej lewobrzeżny dopływ.

Rzeka płynie przez Pojezierze Olsztyńskie i nizinę Sępopolską. Nad Łyną leżą następujące miasta: Olsztyn, Dobre Miasto, Lidzbark Warmiński, Bartoszyce i Sępopol po stronie polskiej oraz Frydląd (Prawdinsk) i Welawa (Znamieńsk) po stronie rosyjskiej. Najważniejszymi dopływami lewobrzeżnymi są Marózka, Kortówka i Elma, prawobrzeżnymi Wadąg, Symsarna, Pisa Północna i Guber.

Na całej długości spławnej (prócz odcinka przez rezerwat Las Warmiński) prąd rzeki jest spokojny, miejscami umiarkowany, nieliczne odcinki bardziej wartkie (jak np. przełom rzeki w lesie miejskim w Olsztynie) nie są trudne do pokonania nawet dla niezbyt doświadczonego kajakarza.

Początkowy sześciokilometrowy odcinek jest bardzo trudny do przepłynięcia w czasie wegetacji roślin. Odcinek przez rezerwat „Las Warmiński” zawsze jest bardzo trudny i uciążliwy, a przepłynięcie wymaga zgody z Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. Odcinek przez Ośrodek Rady Ministrów Łańsk wymaga zgłoszenia zamiaru przepłynięcia służbie ochrony ośrodka. Przeszkodami na trasie spływu są powalone drzewa oraz elektrownie wodne. Przenoski są oznakowane, raczej krótkie i nie sprawiają większych kłopotów.

Pewnym mankamentem szlaku jest niezbyt rozwinięta baza noclegowa wzdłuż brzegów, dlatego spływ należy starannie zaplanować i, jeżeli ruszamy na kilkudniową wycieczkę, zabrać ze sobą sprzęt biwakowy. Na szczęście w ostatnim czasie pojawiają się nowe miejsca biwakowe, jak chociażby te urządzone w dolnym biegu Łyny przez Stowarzyszenie „Ożywić Łynę”.

Z uwagi na możliwość dojazdu i transportu kajaków jak najbliżej źródeł rzeki, dogodnym miejscem początku spływu jest wieś Brzeźno Łyńskie.

Najwygodniejszym miejscem zakończenia spływu jest wieś Stopki, około 4 km przed granicą państwa.

Krajobraz przez który płynie Łyna, zmienia się wraz z przekraczaniem granic makroregionów geograficznych. W górnym biegu Łyna przebiega przez kilka jezior (Kiernoz Mały, Kiernoz Wielki, Łańskie, Ustrych), płynie w malowniczej, dość szerokiej dolinie otoczonej pięknymi lasami Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej. W Kurkach do Łyny wpada bardzo ciekawa, malownicza i póki co dziewicza jeszcze rzeka Marózka, która bierze swój początek w m. Mielno nieopodal słynnych pól bitwy pod Grunwaldem. Poniżej jez. Łańskiego i Ustrych Łyna tworzy malowniczy i trudny do pokonania przełom w rezerwacie Las Warmiński.

Pokonawszy przełom, Łyna zwalnia bieg i płynie szeroką, miejscami zabagnioną doliną. Taki krajobraz tworzy doskonałą okazję do obserwacji ptactwa. Zobaczyć tu można łabędzie, czaple i liczne bociany (w tym bardzo rzadkiego bociana czarnego) z których słynie ten region, a także żurawie i kaczki krzyżówki. Poza tym ptaki wodno-błotne: gągoły, cyraneczki, tracze nurogęsi, perkozy, dość sporo jest bekasów piskliwych zrywających się dosłownie sprzed dziobu płynącego kajaka. Nad nami latać będą drapieżniki: myszołowy i bieliki.

Ptactwa jest dużo nawet na miejskim odcinku w Olsztynie. W mieście rzeka tworzy kolejny malowniczy przełom. Na północnej granicy Olsztyna do Łyny wpada Wadąg, który jest końcowym wspólnym odcinkiem dla dwóch ciekawych szlaków kajakowych, rzeki Dadaj z Pisą Warmińską i rzeki Kośny z Kiermasem. Obie rzeki łączą się w Barczewie. Niosą czystą wodę, na kamieniach w Pisie Warmińskiej łatwo spostrzec krasnorosty. Bogactwo fauny i krajobraz wokół rzek jest podobny do tego wzdłuż Łyny.

Wszystkie z naszych rzek poprzegradzane są tamami. Na północnej granicy Olsztyna stoi elektrownia Łyna, zbudowana w 1907 roku, kilka kilometrów dalej, poprzedzona malowniczym sztucznym jeziorem, elektrownia Brąswałd. Na odcinku koło tej miejscowości rzeka w końcu lat 30 XX wieku skierowana została do elektrowni nowym korytarzem. Starorzecze jest niespławne, niesie niewiele wody, służy jako kanał ulgi dla elektrowni. Tam gdzie zapór nie stworzył człowiek, zastępują go bardzo liczne w naszym regionie bobry. Te spore ważące nawet 32 kg i mające metr długości, gryzonie żyją w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki, kopiąc nory w ziemi lub budując żeremia. Śladem ich bytowania są okorowane drzewa. Zwierzęta te stają się coraz mniej płochliwe i coraz łatwiej je dostrzec zachowując się na rzece cicho i spokojnie.

Za dobrym miastem Łyna płynie znów przez lasy, tym razem przez Lasy Wichrowskie. W okolicy Lidzbarka Warmińskiego rzeka płynie dość głęboką miejscami wąską doliną. W tym mieście wpada do Łyny kolejna rzeka Pojezierza Olsztyńskiego, tworząca przed Lidzbarkiem malowniczy przełom – Symsarna. Poniżej miasta krajobraz Łyny został niedawno mocno zmieniony przez budowę dwóch elektrowni wodnych. Z tego powodu nurt rzeki z wartkiego stał się w okolicy Wojdyt i Kotowa spokojny i powolny, a w krajobrazie pojawiły się dwa sztuczne jeziora. Następne trzy elektrownie powstaną na odcinku do Sępopola w najbliższych latach.

Za Lidzbarkiem Warmińskim Łyna wpływa na Nizinę Sępopolską, i początkowo płynie w głęboko wciętej w otaczający teren dolinie. Rozległy, nizinny krajobraz pojawia się dopiero za Bartoszycami, nie jest on jednak monotonny, co pewien czas na brzegach rzeki pojawiają się zagajniki, a rzeka dość mocno meandruje. W Sępopolu wpada do Łyny Guber w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich. Za Sępopolem Łyna staje się coraz szersza, nurt coraz wolniejszy. To efekt wybudowania tamy i elektrowni wodnej we Frydlądzie (Prawdinsk), znajdującej się już za granicą polsko-rosyjską.

Spływy kilkudniowe

1 dzień

Jeden z wyżej wymienionych wariantów spływów jednodniowych,

Obecnie odcinek za jez. Łańskim przez Rezerwat Las Warmiński ze względu na przyjęty plan ochrony Rezerwatu jest wyłączony z turystyki kajakowej. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie nie wydaje zgód/decyzji na jego przepłynięcie, tak jak to się odbywało w latach poprzednich. Z tego powodu konieczne jest przewiezienie kajaków do miejscowości Ruś w celu kontynuacji spływu.

2 dzień

Ruś - Olsztyn - Brąswałd (26,3 km),

3 dzień

Brąswałd - Kłódka (14,5 km),

4 dzień

Kłódka - Dobre Miasto - Smolajny (19,2 km),

5 dzień

Smolajny - Łaniewo (25,2 km),

6 dzień

Łaniewo - Lidzbark Warmiński - Rogóż (22,6 km),

7 dzień

Rogóż - Perkujki (15,9 km),

8 dzień

Perkujki - Bartoszyce - Szylina Wielka (19,3 km),

9 dzień

Szylina Wielka - Stopki Osada - Stopki (23,2 km),

Powyższy harmonogram jest przykładowy i nie trzeba się go ściśle trzymać. Wybór i zorganizowanie miejsc noclegowych leży po stronie klienta. Rzeka Łyna posiada bardzo dobrze przygotowaną infrastrukturę kajakową. We wszystkich ww. miejscowościach znajdują się specjalnie przygotowane przystanie kajakowe gdzie można przycumować i rozbić namiot. Przystanie są wyposażone w: pomost, zadaszoną wiatę, stojaki na kajaki oraz w większości w toalety przenośne toi-toi.

Mapa

Pokaż rz. Łyna na większej mapie.

*W celu wyświetlenia górnego odcinka rzeki Łyny należy wyświetlić mapę klikając na powyższy odnośnik i w górnym lewym rogu po kliknięciu w ikonkę należy wybrać odpowiedni wariant pierwszego dnia spływu.